Pierwszy dzień 15. posiedzenia Senatu zakończył się po północy 14 kwietnia 2016 r. Senatorowie wznowią obrady 20 kwietnia, aby dokończyć debatę nad ustawą o zmianie ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych oraz niektórych innych ustaw. Omówią też dwie nowelizacje - ustawy o Rzeczniku Praw Obywatelskich oraz niektórych innych ustaw oraz ustawy – Prawo o ustroju sądów powszechnych, ustawy o Krajowej Szkole Sądownictwa i Prokuratury oraz niektórych innych ustaw.

W 76. rocznicę zbrodni w Katyniu - w Dniu Pamięci Ofiar Zbrodni Katyńskiej - Izba minutą ciszy uczciła pamięć obywateli polskich wymordowanych przez NKWD na mocy decyzji naczelnych władz Związku Sowieckiego z 5 marca 1940 r.

Po prawie 9-godzinnej debacie Senat z 7. poprawkami przyjął ustawę o wstrzymaniu sprzedaży nieruchomości Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa oraz o zmianie niektórych ustaw. Był to rządowy projekt. Zgodnie z ustawą, państwowa ziemia rolna będzie pozostawać w dyspozycji Agencji Nieruchomości Rolnych, a podstawowym sposobem jej zagospodarowania będą korzystne dla rolników trwałe dzierżawy, zapewniające kontrolę właścicielską nad sposobem ich zagospodarowania. Ustawa ma na celu zapobieżenie spekulacjom w obrocie ziemią - zakłada wstrzymanie na pięć lat sprzedaży ziemi wchodzącej w skład Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa. Zakaz ten nie obejmie m.in. nieruchomości przeznaczonych na cele inne niż rolne (np. parki technologiczne i przemysłowe, centra biznesowo-logistyczne, inwestycje transportowe, budownictwo mieszkaniowe), ujętych w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego lub studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy. Zakaz nie będzie się też stosował do nieruchomości w granicach specjalnych stref ekonomicznych, domów, lokali mieszkalnych, budynków gospodarczych, garaży, ogródków przydomowych oraz nieruchomości rolnych o powierzchni do 2 ha. Ustawa zakłada, że nabywcą ziemi rolnej może być jedynie rolnik indywidualny, czyli osoba fizyczna będąca właścicielem, użytkownikiem wieczystym, samoistnym posiadaczem lub dzierżawcą nieruchomości rolnych, których łączna powierzchnia użytków rolnych nie przekracza 300 ha, posiadająca kwalifikacje rolnicze, co najmniej od pięciu lat zamieszkała w gminie, na obszarze której jest położona jedna z nieruchomości rolnych wchodzących w skład gospodarstwa rolnego, oraz prowadząca przez ten okres osobiście to gospodarstwo. Ustawa upoważnia ministra rolnictwa i rozwoju wsi do wydania rozporządzenia, w którym określi sposób ustalania wysokości czynszu dzierżawnego w zależności od potencjału produkcyjnego przedmiotu dzierżawy, a w szczególności od rodzaju i klasy gruntów, miejsca położenia nieruchomości i wartości budynków. Agencja Nieruchomości Rolnych będzie miała prawo pierwokupu ziemi. Poza zasadniczymi nabywcami nieruchomości rolnych, czyli rolnikami indywidualnymi, ziemie będą mogły nabyć też osoby bliskie sprzedającemu, jednostki samorządu terytorialnego, Skarb Państwa oraz kościoły i związki wyznaniowe. W przypadku innych podmiotów sprzedaż ziemi musi zostać potwierdzona zgodą prezesa Agencji Nieruchomości Rolnych. Nabycie nieruchomości będzie trwale połączone z wymogiem osobistego prowadzenia gospodarstwa rolnego oraz zakazem zbywania i wydzierżawiania zakupionej ziemi przez dziesięć lat. Tylko w przypadkach losowych zgodę na sprzedaż ziemi przed upływem tego terminu będzie mógł wydać sąd. Ustawa ma wejść w życie 30 kwietnia br., bowiem 1 maja kończy się 12-letnie moratorium na zakup polskiej ziemi przez cudzoziemców. Jej celem jest wzmocnienie ochrony ziemi rolniczej przed spekulacyjnym wykupem przez krajowe oraz zagraniczne osoby fizyczne i prawne, zatrzymanie niekorzystnego trendu w strukturze agrarnej oraz poprawa sytuacji ekonomicznej polskich rolników. Jedna z poprawek senackich zakłada, że działki o powierzchni mniejszej niż 0,3 hektara będą wyłączone spod rygorów ustawy, czyli osoby niebędące rolnikami i niemające kwalifikacji rolniczych będą mogły je kupować bez ograniczeń. Kolejna dopuszcza do przetargu młodych rolników (do 40 lat), którzy uzyskali pomoc ze środków unijnych, pod warunkiem uzupełnienia kwalifikacji zawodowych w ciągu trzech lat. Niektóre poprawki mają charakter doprecyzowujący i redakcyjny.

Senat uchwalił bez poprawek ustawę o zmianie ustawy – Karta Nauczyciela oraz niektórych innych ustaw, wywodzącą się z projektu rządowego. Nowelizacja ma na celu likwidację obowiązku realizowania przez nauczycieli zatrudnionych w pełnym wymiarze zajęć w ramach 40-godzinnego tygodniowego czasu pracy tzw. godzin karcianych, czyli dwóch godzin tygodniowo dla nauczycieli szkół podstawowych i gimnazjów i jednej godziny dla nauczycieli szkół ponadgimnazjalnych – bez dodatkowego wynagrodzenia. Nauczyciele będą mogli prowadzić zajęcia pozalekcyjne, odpowiednie do potrzeb i zainteresowań uczniów, zgodnie z ustaleniami podjętymi przez dyrektora szkoły. Ustawa zakłada też objęcie wszystkich nauczycieli przepisami o odpowiedzialności dyscyplinarnej i rozszerzenie na nich wymogu niekaralności. Nowe regulacje mają uniemożliwić zatrudnienie w przedszkolu, szkole lub innej placówce oświatowej jako nauczyciela osoby, która nie posiada pełnej zdolności do czynności prawnych i nie korzysta z praw publicznych, osoby, przeciwko której toczy się postępowanie karne lub dyscyplinarne, osoby ukaranej za przestępstwo umyślne lub osoby niemającej odpowiednich kwalifikacji do zajmowania danego stanowiska. Powstanie centralny rejestr orzeczeń dyscyplinarnych wobec nauczycieli, w którym będą gromadzone dane o nauczycielach prawomocnie ukaranych karą wydalenia z zawodu nauczycielskiego lub karą zwolnienia z pracy z zakazem przyjmowania ukaranego do pracy w zawodzie nauczycielskim w okresie trzech lat od ukarania oraz o zawieszeniu nauczycieli w pełnieniu obowiązków. Nowelizacja zawiera również przepisy, które ułatwią przyznawanie jednorazowej gratyfikacji pieniężnej honorowym profesorom oświaty. Tytuł ten jest nadawany przez ministra edukacji narodowej nauczycielom, którzy w trakcie wieloletniej pracy wyróżnili się wybitnymi osiągnięciami pedagogicznymi. Nauczycielowi dyplomowanemu, który uzyskał tytuł, wypłacana będzie jednorazowa gratyfikacja pieniężna w wysokości 18 tys. zł. Środki na ten cel mają być na stałe wyodrębnione w budżecie MEN.

Izba podjęła uchwałę w sprawie uczczenia pamięci Józefa Czapskiego, wniesioną przez senacką Komisję Kultury i Środków Przekazu. W uchwale senatorowie przypominają drogę życiową tego żołnierza, malarza, pisarza i publicysty, jednego z najwybitniejszych Polaków i świadków historii XX w. Urodził się on 120 lat temu, 3 kwietnia 1896 r. Za zasługi w wojnie polsko-bolszewickiej otrzymał Order Virtuti Militari. Zmobilizowany we wrześniu 1939 r., dostał się do sowieckiej niewoli, a zwolniony w 1941 r. wstąpił do Armii Andersa i jako jej żołnierz poszukiwał w Rosji zaginionych oficerów polskich (jak się później okazało – ofiar zbrodni katyńskiej). Swoje przeżycia opisał w książkach „Wspomnienia starobielskie" i „Na nieludzkiej ziemi". Brał udział w kampanii włoskiej Korpusu Polskiego. Po demobilizacji, do śmierci w 1993 r. mieszkał w siedzibie paryskiej „Kultury". Był publicystą zarówno „Kultury", jak i licznych pism francuskich. Uznany malarz, kapista – wystawiał obrazy we Francji, Szwajcarii, Wielkiej Brytanii, Belgii i Brazylii. W uchwale czytamy m.in.: „W książce +Na nieludzkiej ziemi+ pozostawił świadectwo swoich emocji: „W miarę pisania nie słabła we mnie, ale narastała świadomość tragicznej przeciwstawności Polski i Rosji, naszych koncepcji, naszych dróg historycznych. Narastało poczucie śmiertelnego zagrożenia Polski". Ale też pisał dalej: „...wierzę, że rzetelne i braterskie współżycie Polski i Rosji jest nie tylko możliwie, ale w przyszłości konieczne, więcej, że jesteśmy sobie mimo naszej +tragicznej przeciwstawności+ niezmiernie bliscy". Uznając, że pomyślną przyszłość można budować tylko na prawdzie, Senat oddaje hołd jednemu z tych, którzy dali świadectwo najtrudniejszej prawdzie o człowieku – wybitnemu patriocie i artyście Józefowi Czapskiemu.

Senat wznowi obrady za tydzień – 20 kwietnia. W drugim dniu posiedzenia senatorowie dokończą debatę nad ustawą o zmianie ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych oraz niektórych innych ustaw, której projekt przygotował rząd. Nowelizacja przyznaje świadczeniobiorcom, którzy ukończyli 75 lat, uprawnienie do bezpłatnych leków, środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego i wyrobów medycznych, wymienionych w wykazie ogłaszanym przez ministra zdrowia. Chodzi o zapewnienie seniorom odpowiedniego dostępu do leków skutecznych i bezpiecznych, przy jednoczesnym zmniejszeniu ich udziału w kosztach leczenia. Pierwszy wykaz objętych refundacją produktów, w szczególności związanych z leczeniem chorób wieku podeszłego, ma być opracowany nie później niż do 1 września br., a następnie stopniowo rozszerzany. Bezpłatne leki i wyroby medyczne dla osób starszych będą mogli przepisywać na receptę lekarze i pielęgniarki podstawowej opieki zdrowotnej, a także lekarze mający prawo do wykonywania zawodu, którzy zaprzestali jego wykonywania (w tym przypadku tylko dla siebie albo bliskiej rodziny). Nowe rozwiązanie ma sprzyjać poprawie stanu zdrowia i jakości życia osób starszych. Ustawa wchodzi w życie po upływie 30 dni od dnia ogłoszenia.

Senat będzie pracować nad ustawą o zmianie ustawy o Rzeczniku Praw Obywatelskich oraz niektórych innych ustaw. Był to projekt poselski. Celem nowelizacji jest wprowadzenie ujednoliconej procedury uchylania immunitetu wobec Rzecznika Praw Obywatelskich, Rzecznika Praw Dziecka, Prezesa Naczelnej Izby Kontroli, Generalnego Inspektora Ochrony Danych Osobowych, Prezesa Instytutu Pamięci Narodowej, posłów i senatorów. Obecnie przepisy dotyczące uchylania immunitetów są rozrzucone w różnych ustawach i niespójne ze sobą. Formalny tryb uchylania immunitetu opisywała dotychczas jednak tylko ustawa o wykonywaniu mandatu posła i senatora - i tylko wobec nich. Według wnioskodawców, prowadziło to do nadmiernego wydłużenia postępowania i utrudniało pokrzywdzonym dochodzenie sprawiedliwości w sądach. Nowelizacja reguluje tryb postępowania w sprawach związanych z wyrażeniem zgody na pociągnięcie do odpowiedzialności karnej oraz na zatrzymanie lub aresztowanie wszystkich osób objętych immunitetem, wzorując się na obowiązujących przepisach ustawy o wykonywaniu mandatu posła i senatora. Zgodnie z ustawą, wniosek o wyrażenie zgody o pociągnięcie do odpowiedzialności karnej, a także zatrzymanie lub aresztowanie osoby objętej immunitetem w sprawie o przestępstwo ścigane z oskarżenia publicznego będzie składany do marszałka Sejmu, a w przypadku senatorów do marszałka Senatu - za pośrednictwem Prokuratora Generalnego. Po zapoznaniu się z treścią marszałek rozpoczyna procedurę badania wniosku. Jeśli wniosek ma braki formalne, marszałek wzywa wnioskodawcę do jego poprawienia lub uzupełnienia pod rygorem pozostawienia wniosku bez nadania mu biegu. Jeżeli jest poprawny, marszałek kieruje sprawę do komisji i udostępnia osobie objętej immunitetem akta postępowania. Przysługuje jej prawo do składania wniosków i wyjaśnień. Po rozpatrzeniu sprawy komisja uchwala sprawozdanie, w którym przedstawia Sejmowi propozycję przyjęcia lub odrzucenia wniosku. Ostateczną decyzję co do wyrażenia zgody na pociągnięcie osoby objętej immunitetem do odpowiedzialności karnej podejmuje Sejm w drodze uchwały, za którą musi opowiedzieć się bezwzględna większość posłów. Przepisy te mają być stosowane odpowiednio także do odpowiedzialności za wykroczenia. W przypadku przestępstw prywatnoskargowych wniosek będzie składany przez oskarżyciela prywatnego po wniesieniu sprawy do sądu i będzie musiał być podpisany przez adwokata lub radcę prawnego. Osobie, którą chroni immunitet i nie może być z tego powodu pociągnięta do odpowiedzialności karnej, nie będzie biegł termin przedawnienia czynów (m.in. przestępstw). Zgodnie z przepisami przejściowymi, wnioski o wyrażenie zgody na pociągnięcie do odpowiedzialności karnej złożone i nierozpatrzone przed dniem wejścia w życie ustawy należy złożyć ponownie, chyba że dotyczą one uchylenia immunitetu posła lub senatora. Te ostatnie rozpatrywane mają być na podstawie przepisów dotychczasowych. Ustawa ma wejść w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia.

Izba będzie debatować nad ustawą o zmianie ustawy – Prawo o ustroju sądów powszechnych, ustawy o Krajowej Szkole Sądownictwa i Prokuratury oraz niektórych innych ustaw, której projekt przygotowali posłowie. Nowelizacja przewiduje wstrzymanie o rok przebudowy modelu kształcenia sędziów oraz przesunięcie na koniec października 2017 r. powrotu do sądów asesorów sędziowskich. Przedłuża ona trwanie dotychczas realizowanego, dwuetapowego modelu szkolenia wstępnego aplikantów, składającego się z 12-miesięcznej aplikacji ogólnej oraz następującej po niej 30-miesięcznej aplikacji sędziowskiej lub prokuratorskiej. Ponadto zmienia tryb odwoływania dyrektora Krajowej Szkoły Sądownictwa i Prokuratury - przywraca przesłanki, jakie muszą być spełnione, aby minister sprawiedliwości mógł go odwołać. Nowelizacja ma na celu wyeliminowanie wad unormowań prowadzących do spowolnienia procesu obsadzania zwolnionych stanowisk sędziowskich. Chodzi o to, aby prezes sądu apelacyjnego w razie uzyskania informacji o planowanym zwolnieniu stanowiska sędziowskiego przez sędziego przechodzącego w stan spoczynku po osiągnięciu wymaganego wieku zawiadamiał o tym ministra sprawiedliwości nie później niż na pięć miesięcy przed takim zwolnieniem. Ustawa doprecyzowuje też przepisy dotyczące przekształcania zwolnionych stanowisk sędziowskich w stanowiska asesorskie i stanowisk asesorskich w sędziowskie. Skutkiem ustawy będzie to, że do momentu przydzielenia pierwszego stanowiska asesorskiego do danego sądu rejonowego lub pierwszego przekształcenia w takie stanowisko zwolnionego stanowiska sędziowskiego, a więc do dnia 31 października 2017 r., wszystkie wakaty w sądach rejonowych będą obsadzane w drodze nominacji sędziowskich. Ustawa ma wejść w życie z dniem następującym po dniu ogłoszenia, ponieważ jej zasadniczym celem nie jest wprowadzenie nowych zasad prawnych, lecz przedłużenie stosowania dotychczasowych.

Źródło/Foto: Senat RP